Kardeş Kıskançlığı

Kardeş Kıskançlığı
  • 09-01-2021

 

KARDEŞ KISKANÇLIĞI

Kıskançlık, insanın en doğal, fakat bir o kadar da karmaşık duygularındandır. Kimilerinin ‘ yok ben kimseyi kıskanmam’ dediğini duyar gibiyim. Ancak kıskançlık duygusu az ya da çok tüm insanlarda vardır. Kimi insanlar sevdiğini, kimi insanlar sahip olamadığı şeyleri, kimi insanlar ise kardeşini kıskanır.

Çocuk için de en değerli varlık annesi ve babasıdır. Çocuk, anne ve babasını bir başkasıyla paylaşmak istemez.  Anne ve baba, yeni bir çocuk dünyaya getirme kararı aldıklarında, ilk çocuk için bu süreç gerçekten zordur. İlk çocuklar, ailenin ve aile büyüklerinin göz bebeğidir. Tüm İlgi ve şefkat onların üzerindedir. Yalnızca anne ve babasıyla yaşayan bir çocuk, kendisi varken neden 2. Çocuğa ihtiyaç duyulduğunu anlamakta güçlük çeker. O ana kadar bütün ilgi, sevgi kendisindeyken bunu kardeşi ile paylaşmak zorunda kalmak, çocukta güvensizlik, ilgisizlik ve değersizlik hissine kapılmasına sebep olabilir.

Annenin hamile kalmasıyla, ilk çocuğun hayatı değişmeye başlar. Çocuğunu kucağına alarak seven bir anne, hamile kaldığı andan itibaren ilk çocuğunu kucağına alamamaya başlar. Bebeğin doğmasıyla birlikte anne birkaç gün hastanede kaldığından, ilk çocuk annesinin sevgisinin azaldığını hissedebilir. Anne, hastaneden kucağında bir bebekle eve gelir.  Gelen misafirler yeni doğan bebeğe özel hediyeler getirir, ‘ senin pabucun dama atıldı’ gibi ifadeler kullanır. Anne – baba, ilk çocuğu, bebeğe zarar verir düşüncesiyle sürekli uzak tutmaya çalışır, evde yeni düzenlemeler yapılır; bebek, anne ve babasıyla aynı odayı paylaşır.  Bu durumlar büyük çocukta, kardeşine karşı kıskançlık duygusu oluşturmasına neden olabilir. Aslında çocuğun problemi kardeşiyle değil, anne ve babasının ilgisinin ve sevgisinin bölündüğünü hissetmesindendir.

Bazı çocuklar bu duygularını açıkça ‘ kardeşim gitsin bu evden istemiyorum ‘ diye ifade ederken, bazı çocuklar çaktırmadan ona zarar vermeye çalışabilir. Bazıları içine kapanabilir ya da büyük çocuk,  ilgilenileceğini düşünüp gerileme ( Tuvalet eğitimini almış olan çocuk altını ıslatmaya, yürümeye başlamış olan çocuk emeklemeye başlayabilir.)yaşayabilir.

Kardeş kıskançlığını aza indirmenin en önemli yolu ilk çocuğun, kardeşinin olacağına önceden hazırlanmasıdır. Anne, hamile kaldıktan 3- 4 ay sonra büyük çocuğa, kardeşi olacağını anlatmalıdır. 3- 4 ay sonra söylenmesinin nedeni hem hamileliğin en riskli dönemlerinin ilk 3 ay olması hem de 9 ayın çocuk için çok uzun bir dönem olmasındandır. Bebeğe eşya alınırken ya da isim koyarken büyük çocuğa seçim hakkı tanınması ( Aslı ‘mı koyalım Dilek’ mi, siyahı mı alalım beyazı mı? ), bebekle ilgili sorumluluk verilmesi (biberonu tutmasına izin vermek, ıslak mendil getirmesini istemek gibi, …), büyük çocuğun kardeşini benimsemesini sağlayabilir. Ayrıca zaman zaman büyük çocuk ‘ben kardeşimi hiç sevmiyorum’ gibi ifadeler kullanabilir. Bu durumda aileler genellikle ‘ insan hiç kardeşine öyle söyler mi?’ şeklinde tepki gösterebilir. Ancak çocuk, olumsuz duygularını ifade ederken bizim ona tepki göstermemiz çocukta, anlaşılmadığı hissini uyandırabilir ve çocuk tepkiden korktuğundan duygularını içine atabilir. İçine attıkça da kardeşine karşı olumsuz duyguları artabilir.

Kardeşler arası sorun çıkmasına en çok etki eden şeylerden bir diğeri de aile üyelerinden birinin, kardeşlerin yaşadıkları sorunlara müdahale etmeleridir. Aile üyeleri, kardeşlere, mümkün olduğunca yaşadıkları sorunları, kendi aralarında çözmeyi öğretmelidirler. ‘ Sen büyüksün, sen abisin, o küçük’ gibi ifadeler birbirleri arasındaki sorunların daha da artmasına sebep olabilir. Çünkü aile fertleri kardeşler arasına girip, hakem rolüne bürünecek ve kardeşlerden birinin tarafını tutacaktır. Bunun sonucu olarak hatalı olarak görülen kardeş, kendini kötü hissedecek, kardeşine karşı olan kızgınlığı daha da artacaktır.

Büyük çocuğun, bebeğin doğmasından etkilenmemesi için çocuğa gereğinden fazla taviz vermek de ileride önünü alamayacağınız sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca doğal olmaya çalışılmalıdır. Bebekle anne ilgilenmek zorunda olduğundan, babanın büyük çocukla biraz daha fazla ilgilenmesi çocuğun kendisini iyi hissetmesine neden olabilir.

Kardeş kıskançlığında yapılan en büyük hatalardan bir tanesi kardeşlerin birbirleriyle kıyaslanmasıdır. Kardeşlerden her biri ayrı bireylerdir ve kendine has özellikleri ve yetenekleri vardır.  Kardeşlerin kıyaslanmaları, birbirleri arasında rekabet duygusu oluşmasına ve içten içe kızgınlık beslemelerine neden olabilir. Bu nedenle her çocuğun kendine özgü yetenekleri keşfedilmeli ve bu yeteneklerine yönelmelerine imkan tanınmalıdır.

Ailelerin bilinçli hareket etmeleri kardeş kıskançlığını en aza indirmenin en etkili yoludur.

Mersin Boğaziçi Aile Danışma Merkezinde görev alan psikologlarımız kardeş kıskançlığı için hizmet vermektedir. Bilgi ve randevu almak için 05076808767’yi arayarak seans oluşturabilirsiniz.

 

                                                                                                                  Psikolog Müge Beğenilmiş

Paylaş!