Çocuğum Kendine Güvensin İstiyorum Ama Nasıl?
- 06-10-2018
İlk yaşlardan itibaren, çocukların kendilerine yönelik iyi duygular geliştirmeleri, hayatlarındaki birincil kişilerin (anne-baba, öğretmen ve diğer büyükleri, ilerleyen yaşlarda arkadaşları) onları nasıl değerlendirildiklerine bağlıdır. Büyükleri tarafından sevgi gören, gereksinim duyduğunda beklediği yakınlık ve ilgiyi bulan, fikirlerine değer verilen, güven duyulan ve sorumluluklar verilen, iyi yaptığı şeyler için övülen, gurur duyulan ve gurur duyulduğu hissettirilen çocuğun kendine güvenme olasılığı yüksektir. Buna karşılık sevildiğini, önemsendiğini hissetmeyen, beklediği yakınlık ve ilgiyi göremeyen, sürekli eleştirilen ve olduğu gibi kabul edilmeyen çocuk kendisini değerli hissetmez ve kendine güven konusunda sıkıntılar gözlenebilir.
Bazı anneler çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmek için aşırı koruyucu tavırlar sergilerler. Çocuklarını sevgi ve şefkate boğan bu anneler, çocukları hiçbir zorlukla karşılaşmasın diye her türlü işi kendi üzerlerine alırlar. Bu tip ailelerde anne, çocuğun yapması gereken şeyleri yapar, çocuk adına düşünür, ona sorumluluk vermez. Aslında bu iyi niyetle yapılan bir yetiştirme hatasıdır. Çocuğun bütün sorumluluklarını üstlenmek çok büyük bir risktir; çünkü çocuk kendi sorununu kendi çözme becerisi kazanamayabilir. Bu tür bir davranışa maruz kalan çocukta “Ben yapamam” duygusu oluşabilir. Bu, özgüveni azaltan bir duygudur; çocuk kendisini yetersiz, güvensiz hisseder ve annesine sormadan hiçbir şey yapamaz hâle gelebilir. Bununla birlikte aşırı baskıcı ( çocuklarına söz hakkı tanımayıp, onları cezalandıran) ya da kararsız tutumda ( anne- baba ya da çocuğu yetiştiren kişilerin sınırlarının net olamaması) yetişen çocuklarda da çocuğun kendine olan güveninde sıkıntılar yaşadığı görülebilmektedir.
Çocuklara sorumluluk duygusunun temelleri okul öncesi dönemde atılır. Aksi takdirde hayatındaki zorlukları ya da sorumlulukları başkalarının üstlenmesini bekleyen bireyler yetiştirme ihtimalimiz yüksektir.
Çocukların özgüvenlerini sağlamak için yapılabilecek bazı öneriler:
1. Var olmalarının onları sevmeniz için yeterli olduğunu onlara hissettirin.‘ Böyle davranırsan seni sevmem’ gibi cümlelerden kaçının. Onlara olan sevginizin başarı ya da başarısızlıklarına bağlı olmadığını, var olmalarının sizin için önemli olduğunu ve ne olursa olsun onları daima seveceğinizi söyleyin.
2. Kendilerini kabullenmelerini öğretin. Çocuğunuzun zayıf yanlarını görmezlikten gelmeyin, dürüst olun, ama onları eleştirmeyin. Çocuklar kendilerindeki eksiklikleri ve kusurları kabullenmelidir. Bunun yanı sıra iyi ve kuvvetli oldukları yanları ile gurur duyabilmelidirler. Ama önce siz de kendi başarı ve başarısızlıklarınızı, bazı şeylerde iyiyken bazı şeyleri diğerlerinin daha iyi yapabileceğini göstererek onlara örnek olabilirsiniz.
3. Her çocuğun kendine özgü bir yeteneği vardır. Çocuklar birbirlerinden farklıdır. Her çocuğun farklı özellikleri ve yetenekleri vardır. Hepsinin başarılı olduğu alanlar değişiktir. Çocuklarınıza kendi ilgi alanları ve yetenekleri doğrultusunda faaliyetlere katılma imkanı sağlayarak, yeni şeyler keşfetmelerini destekleyin. Böylece kendilerinde var olan yeteneklerin ortaya çıkmasını sağlayarak kendilerine güven duymalarını sağlamış olursunuz.
4. Uğraştıkları, zaman harcadıkları, önemsedikleri şeylerin sizin için de değerli olduklarını gösterin. Katıldıkları etkinlikleri, ilgilendikleri şeyleri sorun, okulda katıldıkları faaliyetlerine gösterilerine gidin.
5. Önce siz çocuğunuza dürüst olun. ‘Dişçiye gidiyorum diye markete gitmeyin’, ‘paranız varken çocuğunuzun istediği şeyi almamak için param bitti’ demeyin. Verdiğiniz sözleri tutun ve çocuğunuza yapabileceğiniz şeyleri söyleyin.
6.Çocuğunuzla sohbet edin. ‘Çocuktur anlamaz’, ‘Ne konuşayım ben küçücük çocukla’ demeyin. Yaşına uygun sohbet edebileceğiniz konular bulun. Gün içerisinde yaşadığınız duyguları, olayları önce siz onunla paylaşın. Siz paylaşmadan onun paylaşmasını beklemeyin. Duygularını, düşüncelerini, sevgisini, başarı ya da başarısızlıklarını, hayal kırıklıklarını aile fertleriyle rahatça paylaşabilen çocukların kendine güvenme olasılıkları yüksektir.
7. Çocuğunuza kendi davranışlarınızla örnek olduğunuzu unutmayın. Çocuklarınıza, onlarda görmek istemediğiniz davranışlarda bulunmayın. Unutmayın çocuklar size, sizin onlara davrandığınız gibi davranacaklardır.
8. Beklentileriniz çocuğunuzun seviyesinde olsun, onu aşacak beklentilerden kaçının. Her çocuğun yaşına ve uyguladığı şeye göre yapabilme kapasitesi ve hızı farklıdır. Çocuğunuzun bir şeyi yapamayacağını bildiğiniz halde bunu ondan bekleyip, sonunda hayal kırıklığı yaratmayın. Ulaşabilecekleri hedefler amaçlayıp başarılı olmalarını sağlayın. Ve kesinlikle kıyaslama yapmayın.
9. Çocuklarınızın yaşına uygun sorumluluklar verin. Kendisine güvenilip, sorumluluk verilen çocuklar işe yaradıklarını hissederler. “İyi ki varsın da bu işte bana yardımcı oldun, teşekkür ederim” ya da “Bak bu aklıma gelmemişti bu konudaki fikrini çok beğendim” gibi sizlerde onların katkılarına değer verdiğinizi gösterin.
10. Ne yaparlarsa yapsınlar onları bağışlayın ve sevgi ile emniyette olduklarını hissettirin. Çocuklarınıza mutlaka kurallar koyun ancak bunu hiçbir zaman sözlü veya fiziksel şiddetle yapmayın.
En önemlisi iyi ebeveynlik önce iyi model olmaktan geçer …
Psikolog Müge BEĞENİLMİŞ
Özel Boğaziçi Aile Danışma Merkezi