Çocuk ve Okula Uyum Süreci
- 06-10-2018
OKULA UYUM SÜRECİ
Okula başlama, tüm başlangıçlarda olduğu gibi, hem coşku, hem de biraz kaygı verici bir olaydır. Okul dönemi, hem çocuk hem de ailesi için yepyeni ve önemli bir evredir. Okula başlama; belirli bir olgunluğa ulaşmanın, sorumluluk almanın getirdiği mutluluğun yanında, anne babadan ayrı, kendi başına, yeni ve bilinmez bir serüvene başlamanın korkularını birlikte içerir. Asıl korkulan şey okul değil evden, anneden ayrılmaktır. Okula uyum zorluğu yaşayan çocukların, yaşamlarının daha önceki yıllarında, annelerinin aşırı özen içinde oldukları, tüm gereksinimlerini karşıladıkları ve çocuklarının üzülmemeleri için tüm isteklerini yerine getirdikleri dikkati çeker. Annelerinin bu koruyucu, kaygılı ve baskılı ortamından bir an olsun uzak kalmamış bu çocukların yabancı bir çevrede ve tanımadıkları insanlarla birlikte günlerini geçirmeleri, onları son derece huzursuz eder. Her yeni eğitim ve öğretim yılının başlamasıyla ister anaokulu, ister ilköğretim olsun, çocuk ve aileler için zorlu bir dönem başlar.
Anaokuluna başlama sürecinde bazı çocuklar başta uyumludur. Yeni ortama kolay girer ve böylede devam eder. Bazı çocuklarda ise başta sorun olmadan başlar fakat birkaç gün sonra okula gitmek istemediğini belirten ifadeler, karın ağrısı, mide bulantısı gibi fiziksel tepkiler görülebilir. Bazıları ise ilk günden itibaren kaygılıdır, okula gitmek istemez, okula gittiıinde annesini bırakmak istemez, sınıfa girmekte zorluk yaşar ve ağlama tepkisi gösterirler. Bu tepkiler çocukların kişilik özelliklerine göre de değişkenlik gösterir. Kimi çocuklar tepkilerini açıkça ağlayarak, bağırarak, ortalığı dağıtarak gösterebildiği gibi kimileri ise tepkilerini açık bir şekilde ortaya koymadan sessizlik, içe kapanma, uyku, yemek, tuvalet sorunlarıyla gösterirler.
Okula uyum sağlamada problem yaşayan çocuklarda en sık görülen nedenler;
- Çocuğun anne ve babasının yokluğunda kendisine bir şey olacağından korkması,
- Anne ya da babanın çocuğa okulda ya da yolda bir şey olacağına dair aşırı kuşkulanmas?,
- Çocuğun anneden, babadan ayrılmak istememesi,
- Çocuğun kendi yokluğunda anne ya da babasına bir şey olacağından korkması,
- Çocuğun anne ya da babasının kendisini terk edip gideceklerini düşünmesi,
- Alay edilme ve okulda başarısız olma korkusu,
- Evde küçük bir kardeşin olması,
- Anne ya da babanın okulun gerekliliğine yeterince inanmıyor oluşu,
Ne yapılmalı;
- Çocuk okula başlayacağına dair mutlaka önceden hazırlanmalı.
- Okul kavramı hikayelerle, oyunlarla, çocuğa anlatılmalı.
- Çocuğunuz için uygun olduğunu düşündüğünüz iki okul seçip, son kararı çocuğunuza bırakabilirsiniz; böylece çocuğunuz hem birey olduğunu hissedecek, hem de kendi seçtiği okulu benimseme olasılığı yükselecektir.
- Anaokulu hakkında çocuğa açıklama yapmak ve okulu tanıtmak uyumu kolaylaştırır. Aile çocukla birlikte okula gitmeli, okulu (oyun salonlarını, uyku odasını, yemekhaneyi, tuvalet ve lavaboları vb.) gezmeli, öğretmen ve idarecilerle tanıştırılmalıdır. Çocuğun okulu sevmesi ve istemesi, uyumu için çok önemlidir.
- Çocuğunuzu okula gönderme konusunda kesin kararlıysanız okula başlatın. Aksi takdirde uyum sağlaması için yeterli süreyi çocuğa tanımadan, okula göndermekten vazgeçerseniz, tekrar okula başlatmayı düşündüğünüzde çok daha fazla zorlanabilirsiniz.
- Çocuğun okula başlamasıyla ilgili çocuk kadar ailenin de hazır olması önemlidir. Anne ya da babanın göstereceği kararlılık, sabır, okul öncesi eğitime ve başladığı eğitim kurumuna gösterdiği inanç ve güven çocuğun uyumunu kolaylaştırır.
- Anaokulunun sadece çocukların bulunduğu bir yer olduğu söylenip anne ve babaların bulunmadığı, işe gittiği açıklanmalıdır.
- Çocuğun anaokulunu reddetmesi durumunda, büyükanne/büyükbaba gibi aileden birinin çocuktan yana tutum göstermesi, ona güç verir ve tepkisini büyütür. Okula gidiş tüm aile bireyleri tarafından desteklenmeli ve aile bireyleri uyum içinde olmalıdır.
- Yaşanan zorluklar karşısında ebeveynler çocuğun okula devam etmesi veya etmemesiyle ilgili farklı görüşlere sahiplerse bunu çocuğun önünde kesinlikle tartışmamalıdırlar.
- Çocuğun okula gitmekle ilgili duygularını anladığınızı, ‘ seni anlıyorum, okula gittiğinde beni özlüyor olmalısın’,okulu tanımadığın için biraz kaygılanıyorsun’, gibi ifadelerle hissettirin. Bu durum ‘annem beni anlamıyor ‘düşüncesini ortadan kaldıracaktır.
- Çocuğunuzun okula devamını sağlama, okula uyum sürecinde yaşadığı sıkıntıların, tepkilerin azalmasına sebep olacaktır ve sonunda çocuğunuz okula gitmekten keyif almaya başlayacaktır.
Psikolog Müge BEĞENİLMİŞ